Rekruci z gminy Suchowola w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle rosyjskiego projektu „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов”

Mateusz Pachucki (Instytut Dziedzictwa Historycznego Ziemi Siemieńskiej)
tom 20 (2022)
Wersja drukowana
DOI: 10.36121/RRH.PACHUCKI.20.2022

Abstract

Recruits from the Suchowola commune in the Russian army during World War I in the light of the Russian project „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов”

This publication, consisting of two parts, presents the inhabitants of the Suchowola commune who were called up to serve in the tsarist army during World War I. The first part is a general summary of the collected material, the second part is the essence of the topic, as it presents the names of one hundred and twenty-two residents of the Suchowola commune – soldiers of the Russian Empire army. Established in 1867, the Suchowola commune comprised 16 towns. These were the villages of Suchowola, Antonin, Augustówka, Bramka, Branica Radzyńska, Branica Suchowolska, Brudno, Czech, Glinny Stok, Jezioro, Józefek, Miłków, Pohulanka, Pszonka, Zawoinka and Żminne. The archival materials come from the Russian archives available in the project dedicated to the memory of soldiers who fought in the Russian army during World War I.

Keywords: Suchowola, Radzyń, soldiers, Russian Empire, World War I

Streszczenie

Niniejsza publikacja, złożona z dwóch części, przedstawia mieszkańców gminy Suchowola powołanych do służby w armii carskiej podczas I wojny światowej. Pierwsza część stanowi ogólne podsumowanie zebranego materiału, druga część stanowi zaś kwintesencję tematu, gdyż prezentuje z imienia i nazwiska stu dwudziestu dwóch mieszkańców gminy Suchowola – żołnierzy armii Imperium Rosyjskiego. Utworzona w 1867 roku gmina Suchowola obejmowała 16 miejscowości. Były to wsie Suchowola, Antonin, Augustówka, Bramka, Branica Radzyńska, Branica Suchowolska, Brudno, Czech, Glinny Stok, Jezioro, Józefek, Miłków, Pohulanka, Pszonka, Zawoinka i Żminne. Materiały archiwalne pochodzą z archiwów rosyjskich udostępnionych w projekcie poświęconym pamięci żołnierzy walczących w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej.

Słowa kluczowe: Suchowola, Radzyń, żołnierze, Imperium Rosyjskie, I wojna światowa

Gawriło Princip dokonując zamachu na arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie, zapewne nie przypuszczał, że jego czyn doprowadzi do jednego z najkrwawszych konfliktów na świecie. System sojuszy stworzony na przełomie XIX i XX wieku zadziałał bezbłędnie, wciągając do wojny kolejne kraje. Rosja, która była połączona sojuszem z Serbią oraz z Francją i Wielką Brytanią, 24 lipca 1914 roku ogłosiła najpierw częściową mobilizację, a 30 lipca całkowitą. Wielu wtedy Polaków z rozkazu cara przywdziało rosyjski mundur i poszło walczyć na front nie za swoją sprawę. Pomimo upływu ponad 100 lat od rozpoczęcia Wielkiej Wojny dalej nie znamy z imienia i nazwiska wielu Polaków, którzy walczyli i ginęli w okopach[1]. Niniejsza publikacja, złożona z dwóch części, przedstawia mieszkańców gminy Suchowola powołanych do służby w armii carskiej podczas I wojny światowej. Pierwsza część stanowi ogólne podsumowanie zebranego materiału, druga część stanowi zaś kwintesencję tematu, gdyż prezentuje z imienia i nazwiska stu dwudziestu dwóch mieszkańców gminy Suchowola – żołnierzy armii Imperium Rosyjskiego.

Utworzona w 1867 roku gmina Suchowola obejmowała 16 miejscowości. Były to wsie Suchowola, Antonin, Augustówka, Bramka, Branica Radzyńska, Branica Suchowolska, Brudno, Czech, Glinny Stok, Jezioro, Józefek, Miłków, Pohulanka, Pszonka, Zawoinka i Żminne[2]. Należy jednak wziąć pod uwagę, że Antonin, Augustówka, Bramka, Czech, Józefek, Pszonka i Zawoinka w późniejszym okresie nie były wymieniane, jako osobne miejscowości lecz, jako folwarki i gospodarstwa[3]. Gmina Suchowola wchodziła w skład powiatu radzyńskiego, który to z kolei znajdował się w guberni siedleckiej, a od 1913 roku w guberni lubelskiej[4]. W 1909 roku liczba ludności stałej gminy wynosiła 5238, w tym 2630 mężczyzn. Większość mieszkańców gminy Suchowola stanowiła ludność polska, wyznania rzymskokatolickiego – około 90%. Na terenie gminy występowała też reprezentacja ludności pochodzenia rusińskiego, potomkowie dawnych unitów, którzy w większości skorzystali z ukazu tolerancyjnego z roku 1905 i przeszli na wyznanie rzymskokatolickie. Zamieszkiwali głownie wieś Glinny Stok oraz Żminne, stanowiąc niecałe 5% mieszkańców. Ludność żydowska oraz niemiecka stanowiły niewielki odsetek mieszkańców gminy Suchowola[5].

Wprowadzenie przez władze carskie w 1874 roku powszechnej służby wojskowej zmieniło sytuację narodowościową w armii carskiej. Od tej pory znaczną część wojska rosyjskiego stanowił polski rekrut[6]. Powszechny obowiązek służby wojskowej został ponadto wykorzystany jako nowy element polityki rusyfikacyjnej, w szczególności wobec ludności unickiej, która zamieszkiwała licznie Glinny Stok i Żminne[7].

Wymagania dla żołnierza armii carskiej nie były zbyt wygórowane – aby trafić do wojska wystarczyło mierzyć ponad 153 centymetrów. Co roku jednak kilku rekrutów z powiatu radzyńskiego nie spełniało tego warunku[8]. Część z rekrutów mogła liczyć na zwolnienie od służby ze względu na sytuację rodziną, a w razie wybuchu wojny rodziny żołnierzy zmobilizowanych oraz rezerwistów mogły liczyć na pomoc państwową[9].

Podstawowym źródłem, wykorzystanym w niniejszej pracy jest rosyjski projekt „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru), stworzony przez Ministerstwo Obrony Rosji przy wsparciu Federalnej Agencji Archiwalnej i Rosyjskiego Towarzystwa Historycznego. Portal zawiera materiały archiwalne z zasobów archiwów państwowych i departamentalnych Rosji, mianowicie z Rosyjskiego Państwowego Wojskowego Archiwum Historycznego w Moskwie (Российский государственный военно-исторический архив – РГВИА), Archiwum Polityki Zewnętrznej Federacji Rosyjskiej (Архив внешней политики Российской Федерации – АВП РФ), Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego w Moskwie (Российский государственный военный архив – РГВА), Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej w Moskwie (Государственный архив Российской Федерации – ГАРФ), Rosyjskiego Państwowego Archiwum Marynarki Wojennej w Sankt Petersburgu (Российский государственный архив военно-морского флота – РГАВМФ), Rosyjskiej Biblioteki Państwowej w Moskwie (Российская государственная библиотека – РГБ) i Centralnego Państwowego Archiwum Kinofotofonodokumentów w Sankt Petersburgu (Центральный государственный архив кинофотофонодокументов Санкт-Петербурга – ЦГАКФФД СПб). Zgromadzone w wersji cyfrowej dokumenty zawierają głównie informacje o rannych, zaginionych, zabitych, wziętych do niewoli oraz odznaczonych żołnierzach armii Imperium Rosyjskiego[10]. Dodatkowym źródłem dla poznania historii byłych żołnierzy carskich z gminy Suchowola jest artykuł autorstwa Macieja Bosko pt. Rekruci z powiatu radzyńskiego w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle akt Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej z lat 1919-1939[11] oraz informacja dotycząca losów Feliksa Kapitana zamieszczona w Obwieszczenia Publiczne dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 12 września 1934 r.[12]

Na podstawie powyższych źródeł udało się ustalić z imienia i nazwiska 122 mieszkańców gminy Suchowola, którzy służyli w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej. Oczywiście należy wziąć pod uwagę, że owa lista jest niepełna. Wynika to z kilku przyczyn. Po pierwsze ówczesnym językiem urzędowym był rosyjski. Polskie nazwy miejscowości były zapisywane w cyrylicy. Nie istniała żadna książka adresowa, która wyznaczała cyryliczny zapis danej miejscowości. Często rosyjscy urzędnicy zapisywali daną miejscowość wg własnego słuchu, co rodzi problemy z identyfikacją[13].

Nazwa polska miejscowości	Nazwa miejscowości zapisana w cyrylicy
Suchowola / gmina suchowolska	Суховоля, Суховольская, Шуховоловская, Шуховолово, Сховоля, Воля Суховля, Суховская
Branica	Броница, Браница, Браницк Суховоля, Брони
Glinny Stok	Глютюсток, Глиносток, Длинностай, Глинисток
Jezioro	Егера, Езеро, Езар, Взоро, Емеро, Oзеро, Изеро, Езиоро, Ижора
Miłków	Мильково, Миньково, Минков, Милков, Мелково
Pohulanka	Подлянка, Погулянка
Świerże	Шварзен, Сверусе, Сверже, Шверие, Свериса
Wólka Zdunkówka	Волька Заунков, Бздунковка, Вулькась-Дуиковка, Вольно-Збунховка, Вулькансдункувка, Вулько-Здунковка
Żminne	Шминне, Шминке, Жминкое, Шмилия, Змин, Змите, Жминина

Tabela nr 1. Zapis miejscowości gminy Suchowola w alfabecie cyrylicznym. Źródło: Projekt „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru).

Po drugie nie zawsze w dokumentacji carskiej podawano konkretną miejscowość zamieszkania rekruta. Często ograniczano się do podania gminy, powiatu lub samej guberni. Po trzecie w powyższych źródłach możemy odnaleźć mieszkańców gminy Suchowola, ze względu na to, że zostali ranni, zabici, zaginieni, wzięci do niewoli lub odznaczeni. Nie zachował się żaden urzędowy spis, który podawałby wszystkich mieszkańców gminy, powołanych do służby wojskowej[14].

Materiały archiwalne pochodzące z archiwów rosyjskich dostępne w projekcie „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru) dostarczają nam informacji na temat poborowych z gminy Suchowola. Możemy z nich dowiedzieć się o miejscu zamieszkania, stanie cywilnym, wieku, wyznaniu, przynależności pułkowej, a także w niektórych przypadkach o poziomie wykształcenia.

Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania poborowego przed 1914 rokiem w 39 przypadkach nie udało się ustalić konkretnej miejscowości. W aktach podawano, jako miejsce zamieszkania gminę Suchowola. W większości przypadków oprócz gminy podawano nazwę guberni oraz powiatu, czyli gubernię lubelską i powiat radzyński, lecz w kilku przypadkach podano dawną gubernię siedlecką (podlaską). W przypadku ustalonych nazw miejscowości najwięcej rekrutów odnotowano z Suchowoli (17), Jeziora (12), Branicy (bez rozróżnienia na Branicę Suchowolską i Radzyńską – 12) oraz Miłkowa (11). Z Glinnego Stoku pochodziło 7 rekrutów, Wólki Zdunkówki i Świerżego po 6 oraz ze Żminnego 5 poborowych. Najmniejszą ilość rekrutów odnotowano z Pohulanki (3) oraz Branicy Suchowolskiej (1)[15]. Z Brudna nie odnotowano żadnego poborowego, natomiast w przypadku 3 osób podano, jako miejsce zamieszkania Buradów, który wówczas przynależał do gminy Tyśmienica[16].

Większość poborowych z gminy Suchowola przed wojną było kawalerami – 51, trzydziestu pięciu mężczyzn musiało pozostawić żony, a w przypadku pozostałych 36 nie udało się ustalić stanu cywilnego[17]. Podobnie wyglądała sprawa wyznawanej wiary, większość deklarowało wyznanie rzymsko-katolickie – 68, prawosławie – 13 oraz jeden poborowy wyznawał judaizm. W przypadku 40 mieszkańców gminy nie podano wyznawanej wiary, lecz należy przyjąć, że w większości przynależeli oni do Kościoła rzymskokatolickiego. Tylko w przypadku trzynastu osób odnotowano ich wykształcenie, siedmiu rekrutów umiało pisać, natomiast sześciu nie posiadało tej umiejętności[18].

Inaczej wygląda natomiast sprawa przynależności pułkowej, w tym przypadku wszystkich odnalezionych poborowych udało się przyporządkować do konkretnej jednostki pułkowej lub większego związku taktycznego. Większość mieszkańców gminy Suchowola odbyło swoją służbę w piechocie – 110, która stanowiła największą część armii Imperium Rosyjskiego. Pięciu mieszkańców gminy trafiło do artylerii, dwóch do obsługi szpitala, natomiast po jednym do oddziałów inżynieryjnych, saperskich, weterynaryjnych, samochodów pancernych oraz piekarni polowej.

Zdecydowana większość odnotowanych poborowych miała najniższy stopień wojskowy – szeregowego. Tylko kilku mieszkańców gminy Suchowola dosłużyło się wyższych stopni. Starszych szeregowych było czterech, kaprali pięciu, plutonowy jeden, a do stopnia podchorążego dosłużył się Karol Danilkiewicz oraz Szymon Jarosz, obaj z Suchowoli. Ponadto Stanisław Wencerzewski z Suchowoli służył w wojsku jako starszy pisarz, zaś Martyn Borbal z Świerżego, jako starszy nadzorca kancelarii w szpitalu, natomiast Jan Michaluk z Glinnego Stoku, jako młodszy przełożony oddziału w szpitalu polowym. W przypadku tylko sześciu poborowych nie udało się ustalić stopnia lub funkcji wojskowej.

Podsumowując, celem niniejszej publikacji jest uzupełnienie białej plamy w historii gminy Suchowola z czasów I wojny światowej. Po ponad 100 latach od rozpoczęcia działań wojennych niniejsza publikacja prezentuje 122 mieszkańców ziemi suchowolskiej, żołnierzy armii Imperium Rosyjskiego. Dla pięciu z nich wojna zakończyła się śmiercią, czterdziestu trzech zostało uznanych za zaginionych, czyli prawdopodobnie albo zginęli podczas walk, albo zmarli w niewoli. Trzydziestu dziewięciu mieszkańców gminy Suchowola zostało rannych podczas walk, zaś jeden trafił do niewoli niemieckiej, a dwóch do austro-węgierskiej.

Wykaz rekrutów z gminy Suchowola podczas I wojny światowej

Lp	Dane poborowego	Miejsce zamieszkania	Jednostka / stopień wojskowy	Los poborowego
1.	Adamski Aleksander, s. Józefa	Suchowola	5. Sybirski Pułk Kozaków / szeregowy	Zmobilizowany w 1913 r. Został ranny 15 czerwca 1915 r. w głowę koło wsi Lipa. Dnia 1 lipca 1915 r. trafił do 3. Lazaretu Czerwonego Krzyża w Riazaniu.
2.	Anyż Feliks	Branica	289. Korotojarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 8. rocie. Przepadł bez wieści 9 lipca 1915 r.
3.	Bajda Władysław, s. Michała	Suchowola	60. Zamojski Pułk Piechoty / szeregowy	Został pozostawiony na polu bitwy pod wsią Mikowo 1 lutego 1915 r. Z powodu ran odniesionych 10 marca 1915 r. w Karpatach, został przyjęty 1 maja 1916 r. do szpitala.
4.	Bakular Franciszek	Suchowola	60. Zamojski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Mikowo 1 lutego 1915 r.
5.	Bancerowski Feliks, s. Michała	Jezioro	212. Romanowski Pułk piechoty / szeregowy	Służył w 6. rocie. Został ranny pod Kalwarią 27 maja 915 roku. Przebywał w Permskim Szpitalu, gdzie został opatrzony.
6.	Bezkowski (Bieszkowski) Antoni	Suchowola	Lejb-Gwardyjski Sankt-Petersburski Pułk / szeregowy	Służył w 3. rocie. Został ranny 17 sierpnia 1914r. pod Nidzicą. Zachorował 31 sierpnia 1914 r. Został przyjęty do 255. Miejskiego Szpitala w dniu 2 września 1914 r. Został ranny 14 września 1914 r. w lewe biodro. Zachorował 31 sierpnia 1916 r. Został przyjęty 2 września do 255. Miejskiego Lazaretu.
7.	Bielniak Jan, s. Jana	Świerże	29. Robotna Drużyna Pospolitego Ruszenia	Służył w 3. rocie. Zachorował na reumatyzm. Dnia 8 czerwca 1916 r. został przyjęty do lazaretu.
8.	Bielniak Michał, s. Antoniego	Wólka Zdunkówka	264. Gieorgiewski Pułk Piechoty / szeregowy	Dnia 5 sierpnia 1916 r. został ranny na froncie tureckim. Przyjęty został do lazaretu 20 października 1916 r.
9.	Bogusz Jan, s. Tomasza	Branica	62. Brygada Artyleryjska / kapral	Z powodu choroby trafił w dniu 7 października 1916 r. do 8. Oddziału Wyzdrowień w Makwie
10.	Borbal Martyn, s. Jana	Świerże	99. Polowy Zapasowy Szpital / starszy nadzorca kancelarii	Z powodu choroby trafił do 99. Zapasowego Szpitala w Orszy w dniu 16 października 1916 r.
11.	Borzyński Antoni, s. Michała	Pohulanka	298. Mścisławski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny pod Iwanogrodem (Dęblinem). Dnia 8 lutego 1915 roku trafił do szpitala.
12.	Chabata Władysław, s. Martyna		299. Dubieński Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści nad rzeką Pilicą w dniach 03-11 listopada 1914 roku.
13.	Chomiuk Jan, s. Filipa	Miłków	72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Dnia 18 czerwca 1916 roku z powodu szkorbutu trafił do Miejskiego Szpitala nr 987 przy Gimnazjum Protopopowa.
14.	Chomiuk Józef, s. Jana	Miłków	321. Okski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 11. rocie. Przepadł bez wieści w okolicach wysokości 640, 598, 431, 419 i 430 w dniu 23 marca 1915 r.
15.	Chudzik Jan, s. Józefa		300. Zasławski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Podzamcze w dniu 5 listopada 1914 r.
16.	Chwaluk Franciszek, s. Józefa	Jezioro	14. Drużyna / szeregowy	Dnia 27 grudnia 1915 roku opuścił lazaret.
17.	Danilkiewicz Franciszek, s. Aleksandra		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
18.	Danilkiewicz Karol, s. Michała	Suchowola	5. Kałużski Pułk Piechoty / podchorąży	Służył w 13. rocie. Przepadł bez wieści 17 sierpnia 1914 roku.
19.	Danilkiewicz Wacław, s. Józefa		60. Zamojski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 4. rocie. Przepadł bez wieści pod wsią Mikowo w dniu 1 lutego 1915 roku.
20.	Dawidek Michał, s. Jana		149. Czarnomorski Pułk Piechoty / kapral	Ranny.
21.	Dobusz Franciszek, s. Józefa	Glinny Stok	188. Karski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 3. Rocie. Dnia 2 czerwca 1916 r. został ranny pod wsią Kujdanowa, trafił do Oddziału Opatrunkowego 47. Dywizji Piechoty. Kontuzjowany 21 sierpnia 1916 r. pod Złotą Lipą. Trafił w dniu 24 sierpnia 1916 r. do 162. Polowego Zapasowego Szpitala w mieście Wołoczyska.
22.	Domański Józef, s. Kazimierza		51. Sybirski Pułk Strzelców / strzelec	Zabity w dniu 27 lutego 1915 r. pod folwarkiem Mogely.
23.	Duda Władysław		151. Piatiogórski Pułk Piechoty / starszy szeregowy	Dostał się do niewoli niemieckiej 20 listopada 1914 r. pod wsią Łaski. W dniu 6 stycznia 1915 r. przebywał w obozie jenieckim w Kassel.
24.	Durtak Piotr		151. Piatogrórski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny dnia 8 listopada 1914 r.
25.	Dziewulski Bonifacy, s. Józef	Miłków	Lejb-Gwardyjski Pułk Finlandzki / szeregowy	Został ranny 14 lipca 1915 r. pod Chełmem. Dnia 26 lipca 1915 r. trafił do szpitala.
26.	Dziurkowski Walery, s. Jana	Świerże	5. Zaamurski Przygraniczny Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 11. rocie. Przepadł bez wieści w dniu 7 czerwca 1915 r.
27.	Firek Seweryn, s. Jana	Suchowola	Połoński Zapasowy Pułk / strzelec	Z powodu choroby trafił 19 sierpnia 1918 roku do Lazaretu Czerwonego Krzyża nr 1.
28.	Galicki (Golecki) Feliks	Wólka Zdunkówka	9. Finlandzki Pułk Strzelców / strzelec	Trafił do lazaretu w dniu 10 kwietnia 1915 r. Przepadł bez wieści pod wsią Siemikowice 20 października 1915 r.
29.	Garbala Stanisław, s. Franciszka		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny 8 czerwca 1915 roku pod Ścianką. Trafił do punktu opatrunkowego 71. Dywizji Piechoty. Przepadł bez wieści pod wsią Komarów 4 października 1915 r. Został ranny w boju pod Łuckiem 6 października 1915 r. Został przyjęty 27 maja 1916 r. do Szpitala Wszechrosyjskiego Związku Miast nr 3 w Kijowie.
30.	Gil Jan, s. Jana	Świerże	17. Dywizja Artylerii Lekkich Moździerzy / kanonier	Powołany został do wojska w 1909 roku. Z powodu choroby trafił do 337. Polowego Ruchomego Szpitala w dniu 20 marca 1917 roku. Ponownie z powodu choroby trafił w dniu 8 maja 1917 roku do Lazaretu Wszechrosyjskiego Związku Ziemskiego w Luboniu.
31.	Gordejuk Ignacy, s. Józefa	Glinny Stok	141. Możajski Pułk Piechoty / kapral	Dnia 9 lipca 1915 roku przepadł bez wieści pod Bejsagołą.
32.	Grabczan Stefan, s. Romana	Żminne	Polska Strzelecka Brygada / szeregowy	Służył w 4. Zapasowym Batalionie. Pod wsią Bodrujsk dostał niedokrwistości w dniu 29 stycznia 1917 r. Trafił dnia 13 lutego 1917 r. do Szpitala nr 35 w Orle. Ponownie z powodu choroby został przyjęty 27 lutego 1917 r. do szpitala. Z powodu choroby trafił do 4. Koszarowego Riazemskiego Szpitala w dniu 23 czerwca 1917 r.
33.	Grabczan Wawrzyniec, s. Martyna	Żminne	25. Oddzielna Etapowa Rota	Z powodu choroby trafił 11 kwietnia 1916 r. do 271. Polowego Zapasowego Szpitala.
34.	Iziński Jan, s. Mikołaja	Miłków	72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 5. rocie. Przepadł bez wieści pod Gaten w dniu 19 października 1915 roku.
35.	Jarosz Szymon, s. Jana	Suchowola	5. Kałużski Pułk Piechoty / podchorąży	Pozostawiony na polu boju w dniu 1sierpnia 1915 r.
36.	Kaczor Julian, s. Pawła	Miłków	176. Pierewołoczenski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny pod Radylczynem w dniu 22 kwietnia 1915 r.
37.	Kaczor Wacław, s. Pawła	Miłków	72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny pod Gaten 19 października 1915 r. Trafił do lazaretu 18. Dywizji Piechoty. Ostatni raz widziany na pozycjach 2 listopada 1915 r.
38.	Kamiński Piotr		299. Dubieński Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 6. rocie. Przepadł bez wieści miedzy 3 a 11 listopada 1914 r. pod Owczarnią.
39.	Kapitan Bronisław, s. Jana	Pohulanka	6. Finlandzki Pułk Strzelców / starszy szeregowy	Służył w 3. rocie. Został ranny pod wsią Dukszty 17 sierpnia 1915 r. Trafił do głównego punktu opatrunkowego 2. Finlandzkiej Dywizji Strzelców.
40.	Kapitan Feliks, s. Jana	Pohulanka	196. Insarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 4. rocie. Został powołany do służby w 1914 roku. Dostał się do niewoli austriackiej 24 kwietnia 1915 r. Przebywał w obozie jenieckim w Grazu.
41.	Karwowski Tadeusz		151. Piatiogórski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści 20 listopada 1914 r.
42.	Klajda Franciszek, s. Jana	Suchowola	39. Sybirski Pułk Strzelców / strzelec	Przepadł bez wieści w dniu 23 sierpnia 1915 r.
43.	Klajda Józef, s. Jana	Suchowola	70. Riażski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny 23 października 1915 r. pod wsią Nitkieliszki. Trafił do Polowego Punktu Opatrunkowego 18. Dywizji Piechoty
44.	Klajda Wojciech		16. Ładożski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Gumin w dniu 15 grudnia 1914 r.
45.	Komer (Komar) Jan, s. Antoniego		69. Riaziański Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 1. rocie. Ranny 19 października 1915 r. w okolicach dworu Birga, trafił do lazaretu 18. Dywizji Piechoty.
46.	Korzynewski Józef, s. Michała		189. Izmaiłski Pułk Piechoty / szeregowy	Słuzył w 11. rocie. Zginął 12 marca 1915 r. pod wsią Felzomerze.
47.	Kot Jan, s. Szymona		60. Zamojski Pułk Piechoty / szeregowy	Z powodu rany lewej ręki, trafił w dniu 25 lutego 1915 roku do Lazaretu nr 1 w guberni twerskiej.
48.	Kowalewin Aleksy		299. Dubieński Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści nad rzeką Pilicą w dniach 03-11 listopada 1914 roku.
49.	Kowalik Franciszek, s. Martyna		17. Brygada Artylerii / kanonier	Został powołany do służby w 1904 r. Zachorował 15 czerwca 1916 r. pod Dźwińskiem. Dnia 17 czerwca 1916 r. został przyjęty do Miejskiego Lazaretu nr 237.
50.	Kowalik Józef, s. Michała		298. Mścisławski Pułk Piechoty / starszy szeregowy	Służył w 12. rocie. Dostał się do niewoli austro-węgierskiej pod wsią Dzwonkowice w dniu 10 listopada 1914 r. Przebywał w obozie jenieckim w Pilicy w dniu 2 grudnia 1914 r.
51.	Kowalik Władysław	Jezioro	289. Korotojarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 8. rocie. Przepadł bez wieści 9 lipca 1915 r.
52.	Koza Józef, s. Jana		298. Mścisławski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 3. rocie. Został ranny pod wsią Policzna 12 października 1914 r., trafił do punktu opatrunkowego. Przepadł bez wieści pod wsią Kocikowa w dniu 7 listopada 1914 r.
53.	Kublicki Władysław, s. Józefa	Branica	182. Grochowski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 13. rocie. Został ranny 17 września 1915 r. pod folwarkiem Rudaszy. 25 września 1915 r. został przyjęty do szpitala.
54.	Kwas Piotr, s. Wawrzyńca	Glinny Stok	25. Oddzielny Polowy Dywizjon Artylerii Ciężkiej / bombardier	Z powodu choroby trafił do 333. Ruchomego Szpitala w dniu 21 stycznia 1917 r. Został przeniesiony 3 lutego 1917 r. do Szpitala nr 4. 25 lipca 1917 r. ponownie trafia do szpitala z powodu choroby. Został przyjęty do Lazaretu nr 6 w dniu 8 grudnia 1917 r.
55.	Kwasek Mikołaj, s. Feliksa		151. Piatogórski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny w drugi i trzeci palec prawej ręki w dniu 8 listopada 1914 r. Trafił do szpitala Czerwonego Krzyża 19 grudnia 1914 r.
56.	Lipski Józef, s. Kazimierza	Suchowola	103. Inżynieryjna Drużyna	Zachorował w dniu 23 października 1917 roku.
57.	Litka Jan, s. Daniela	Miłków	72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 5. rocie. Przepadł bez wieści pod Gaten 19 października 1915 r.
58.	Lerzeonow Józef, s. Stanisława	Branica	1. Lejb-Grenadierski Jekaterynosławski Pułk / szeregowy	Zachorował 4 marca 1917 r. w guberni mińskiej. Trafił 29 marca 1917 r. do Permiańskiego Szpitala Czerwonego Krzyża. Został przeniesiony 5 kwietnia 1917 r. do szpitala w moskiewskiej gubernii.
59.	Lewaniuk Afanasyj		151. Piatiogórski Pułk Piechoty / starszy szeregowy	Przepadł bez wieści 20 listopada 1914 r.
60.	Łopacki Stanisław, s. Władysława	Jezioro	5. Sybirski Pułk Strzelców / szeregowy	W kwietniu 1916 roku dostał bólów reumatycznych na niemieckim froncie. Został przyjęty do szpitala w dniu 2 maja 1916 roku.
61.	Mackiewicz Andrzej, s. Bartłomieja	Jezioro	37. Jekaterinburski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 1. rocie. Przepadł bez wieści w dniu 10 marca 1916 r. pod wsią Kołogno.
62.	Mackiewicz Franciszek, s. Juliana	Suchowola	211. Nikolski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny w prawą rękę za miastem Mitawą 12 lipca 1915 r. Trafił 16 lipca 1915 r. do Lazaretu nr 225 w Piotrogrodzie.
63.	Mackiewicz Jan, s. Konstantyna	Jezioro	37. Jekaterynburski Pułk Piechoty / szeregowy	W dniu 14 sierpnia 1916 roku opuścił szpital.
64.	Mackiewicz Ludwik, s. Jana	Miłków	Lejb-Gwardyjski Siemienowski Pułk / szeregowy	Został ranny w nogę 27 lipca 1916 roku.
65.	Makus (Machus) Ludwig, s. Michała	Branica	184. Warszawski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 2. rocie. Przepadł bez wieści 17 września 1915 r. pod folwarkiem Skrobów.
66.	Makus (Machus) Stefan, s. Michała	Branica	184. Warszawski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 2. rocie. Przepadł bez wieści 17 września 1915 r. pod folwarkiem Skrobów.
67.	Malesa Józef, s. Michał		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny 17 września 1915 r. pod wsią Czernyrz. Trafił do punktu opatrunkowego 71. Dywizji Piechoty. 2 grudnia 1916 r. z powodu powikłań po odniesionych ranach, został przyjęty do szpitala.
68.	Matejczuk Władysław, s. Józefa	Buradów	199. Kronsztadzki Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 6. rocie. Przepadł bez wieści pod Sokołem w dniu 8 czerwca 1916 roku.
69.	Matejczuk Wiktor, s. Jana	Buradów	196. Insarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 14. Rocie. Został ranny 14 marca 1915 roku. Trafił w dniu 1 kwietnia 1915 roku do Szpitala przy Pokrowskim Monasterze w Moskwie.
70.	Matwliuk Stefan, s. Jana		186. Aslanduzski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny 18 września 1916 roku pod wsią Rzełnówka.
71.	Mazesa Józef, s. Michała		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
72.	Michalik (Michaluk) Jan, s. Jana	Żminne	49. Orłowska Drużyna Piesza / szeregowy	Został powołany do wojsk pospolitego ruszenia w 1901 roku. Służył w 1. rocie. W dniu 11 kwietnia 1915 roku odniósł rany pod Sochaczewem. Trafił do Miejskiego Szpitala nr 195 w Piotrogrodzie w dniu 3 maja 1915 roku.
73.	Michaluk Jan, s. Stefana	Glinny Stok	106. Polowy Zapasowy Szpital / młodszy przełożony oddziału	Z powodu choroby został przyjęty do lazaretu w dniu 23 stycznia 1917 roku.
74.	Michaluk Jakub, s. Onufrego	Buradów	199. Kronsztadzki Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 6. rocie. Przepadł bez wieści pod Sokołem w dniu 8 czerwca 1916 roku.
75.	Michaluk Ludwik, s. Jana	Branica	23. Dywizjon Artylerii Moździerzowej / szeregowy	Zachorował 4 czerwca 1917 r. Trafił 25 czerwca 1917 r. do lazaretu.
76.	Michaluk Wojciech	Glinny Stok	289. Korotojarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 8. rocie. Przepadł bez wieści 9 lipca 1915 r.
77.	Mitura Jan, s. Bartłomieja		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
78.	Niewęgłowski Józef, s. Aleksandra		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
79.	Niewęgłowski Stanisław, s. Stanisława	Jezioro	199. Kronsztadzki Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 13. rocie. Został ranny pod wsią Mylsk. 4 czerwca 1916 roku trafił do punktu opatrunkowego.
80.	Niszylowski Seweryn, s. Jana		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
81.	Oleszczuk Józef, s. Jana	Miłków	10. Sybirski Pułk Strzelecki / strzelec	Służył w 2 rocie. Przepadł bez wieści pod wsią Złotomyśle w dniu 9 sierpnia 1915 roku.
82.	Ostapiuk Stanisław, s. Grzegorza	Glinny Stok	83. Samurski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w kompani saperów. Został zabity pod wsią Rybniki w dniu 23 listopada 1916 r.
83.	Pietrowski Stanisław, s. Pawła		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
84.	Piotruk Stanisław	Żminne	299. Dubieński Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 16. Rocie. Przepadł bez wieści nad rzeką Nidą w dniach 6-12 grudnia 1914 roku.
85.	Podgórski Bolesław, s. Filipa	Glinny Stok	10. Sybirski Pułk Strzelecki / strzelec	Służył w 3. rocie. Przepadł bez wieści pod wsią Złomyśle 9 sierpnia 1915 r.
86.	Polog (Polak) Piotr, s. Franciszka	Suchowola	5. Zaamurski Przygraniczny Pułk Piechoty / szeregowy / kapral	Służył w 10. rocie. Został pozostawiony na polu boju 30 maja 1915 r. Po powrocie do pułku służył w 12. rocie. Zginął 15 lipca 1916 r.
87.	Raguski Jan		151. Piatogórski Pułk Piechoty / szeregowy	Został ranny 3 marca 1915 r.
88.	Ragulski Jan, s. Tymona		81. Apszeroński Pułk Piechoty / plutonowy	Służył w 9. rocie. Ranny w lewy goleń 11 grudnia 1916 r. pod wsią Rybniki, trafił do punktu opatrunkowego 21. Dywizji Piechoty. Dnia 22 grudnia 1916 r. został przyjęty do szpitala.
89.	Remuszka Franciszek, s. Jana		116. Małojarosławski Pułk Piechoty / szeregowy	Ranny 1 listopada 1914 r., trafił do szpitala dywizjonowego.
90.	Remuszka Karol, s. Jana		151. Piatogorski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści między 13 sierpnia 1914 r.
91.	Remuszka Seweryn, s. Józefa	Świeże	324. Klaźmiński Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 3. rocie. Został ranny 12 marca 1916 roku pod wsią Skrobowo. Trafił do punktu opatrunkowego 81. Dywizji Piechoty.
92.	Rozin (Rożen) Franciszek, s. Andrzeja	Branica	66. Oddzielna Saperska Rota / szeregowy	W dniu 27 sierpnia 1916 roku trafił do Pierwszego Lazaretu 35. Dywizji Piechoty.
93.	Sawicki Jan, s. Warfolomeusza	Żminne	12. Astrachański Grenadierski Pułk / grenadier	Przepadł bez wieści 17 sierpnia 1914 r. pod miastem Krasnystaw.
94.	Sawko Stanisław, s. Franciszka	Branica	270. Gaczyński Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 4. rocie. Przepadł bez wieści na wysokości 1164 dnia 26 października 1916 roku.
95.	Siedłowski Stanisław, s. Andrzeja	Branica	182. Grochowski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 12. rocie. Zachorował 18 stycznia 1916 r. Z powodu choroby trafił 26 kwietnia 1916 r. do Oddziału Zdrowia 57. Zapasowego Pułku Piechoty.
96.	Smęt Michał, s. Wojciecha	Świeże	149. Czarnomorski Pułk Piechoty / szeregowy	Odniósł rany pod Łomżą 22 lutego 1915 r. Z powodu odniesionych ran trafił do szpitala w dniu 4 marca 1915 r.
97.	Stępniak Franciszek, s. Antoniego	Suchowola	196. Insarski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 14. rocie. Został ranny 3 kwietnia 1915 r.
98.	Sutryk Bronisław, s. Stanisława		60. Zamojski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 3. rocie. Z powodu ran odniesionych pod wsią Mikowo, trafił 1 lutego 1915 r. do Lazaretu 15. Dywizji Piechoty.
99.	Sutryk Jan, s. Stanisława	Miłków	149. Czarnomorski Pułk Piechoty / szeregowy	Został postrzelony w lewą rękę 15 sierpnia 1914 roku pod Komorowem. Dnia 11 października został przyjęty do Lazaretu nr 7.
100.	Szczupłowski Michał, s. Ignacego		284. Węgrowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod wsią Bratiszewo 31 maja 1915 r.
101.	Szeskowski Władysław, s. Michała	Suchowola	189. Izmailski Pułk Piechoty	Przepadł bez wieści 23 kwietnia 1915 roku pod wsią Dukla.
102.	Szestak Bolesław, s. Jana	Suchowola	1. Kaukaski Batalion Strzelecki	Zachorował w dniu 24 marca 1917 r.
103.	Sznel Antoni, s. Pawła	Wólka Zdunkówka	2. Sybirska Strzelecka Artyleryjska Brygada / kanonier	Zachorował 6 listopada 1914 roku. Został przyjęty dnia 29 listopada 1914 roku do Miejskiego Aleksandrowskiego Szpitala w Piotrogrodzie.
104.	Szpil Antoni, s. Pawła	Wólka Zdunkówka	12. Dywizjon Samochodów Pancernych / szeregowy	Z powodu choroby został przyjęty 24 lutego 1917 r. do 216. Polowego Zapasowego Szpitala. Dnia 20 września 1917 r. trafił do 17. Oddziału Wyzdrowienia.
105.	Szpil Sifer, s. Pawła		190. Oczakowski Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł pod wsią Chirowo w dniach 23-24 kwietnia 1915 r.
106.	Szulc Jan, s. Jana	Suchowola	11. Polowa Mobilna Piekarnia / szeregowy	Z powodu choroby trafił do lazaretu w dniu 14 marca 1917 r.
107.	Szydłowski Stanisław, s. Andrzeja	Branica	182. Grochowski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 12. rocie. Z powodu choroby trafił 18 stycznia 1916 r. do szpitala. Dnia 26 kwietnia 1916 r. z powodu choroby został przyjęty do Oddziału Zdrowotnego 57. Zapasowego Pułku Piechoty.
108.	Telegan Jan, s. Wawrzyńca		299. Dubieński Pułk Piechoty / szeregowy	Przepadł bez wieści pod Pilicą w dniu 6 listopada 1914 r.
109.	Trzciński Jan, s. Mikołaja	Miłków	72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Z powodu ropiejącej rany ręki, odniesionej 14 października 1915 r. pod Dynenburgiem, trafił 30 października 1915 r. do lazaretu.
110.	Wachaluk Bolesław, s. Antoniego		608. Wołyński Pułk Piechoty / szeregowy	Z powodu szkorbutu trafił 4 lutego 1917 roku do lazaretu. Został ranny 17 marca 1917 roku na froncie austriackim. 14 kwietnia 1917 roku trafił z powodu odniesionych ran do szpitala. Został z niego ewakuowany 4 maja 1917 roku.
111.	Walicki Władysław, s. Ignacego	Jezioro	195. Orowajski Pułk Piechoty / szeregowy	Ranny podczas walk.
112.	Wencerzewski Stanisław, s. Wiktora	Suchowola	21. Rumancewski Pułk Grenadierów / starszy pisarz	Z powodu choroby trafił 19 maja (brak roku) do Kliniki przy Uniwersytecie Moskiewskim.
113.	Wichulak Stanisław, s. Jakuba		72. Tulski Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 4. Rocie. Zginął pod folwarkiem Choranrzynki w dniu 15 stycznia 1916 roku.
114.	Walicki Julian, s. Antoniego	Jezioro	210. Bronicki Pułk Piechoty / szeregowy	Z powodu choroby został przyjęty 18 grudnia 1916 r. do Szpitala nr 8.
115.	Włoszek Józef, s. Franciszka	Jezioro	149. Czarnomorski Pułk Piechoty / szeregowy	Został przyjęty do szpitala w mieście Ufa w dniu 26 września 1916 r.
116	Włoszek Ludwik, s. Franciszka	Jezioro	199. Kronsztadzki Pułk Piechoty / szeregowy	Służył w 13. rocie. Został ranny pod wsią Mylsk. 4 czerwca 1916 roku trafił do punktu opatrunkowego.
117.	Włoszek Władysław, s. Franciszka	Jezioro	298. Mścisławski Pułk Piechoty	Został ranny w prawą nogę 10 listopada 1914 roku pod Iwanogrodem (Dęblinem), tego samego dnia trafił do punktu opatrunkowego. Z powodu odniesionych ran trafił 1 lipca 1915 roku do Lazaretu Czerwonego Krzyża przy żeńskim monasterze chełmskiej guberni. Opuścił lazaret 30 lipca 1915 r.
118.	Wodowski Jan, s. Martyna	Wólka Zdunkówka	19. Batalion Etapowy / szeregowy	Służył w 3. rocie. Dnia 1 lutego 1915 roku trafił do Szpitala nr 503.
119.	Woźniak Franciszek, s. Franciszka	Wólka Zdunkówka	14. Korpus / szeregowy	Z powodu przepukliny trafił do szpitala w dniu 1 lipca 1916 roku.
120.	Zdanowicz Konstantyn, s. Józefa		299. Dubieński Pułk Piechoty / kapral	Służył w 6. rocie. Przepadł bez wieści miedzy 3 a 11 listopada 1914 r. pod Owczarnią.
121.	Zieliński Franciszek, s. Błażeja	Branica Suchowolska	160. Batalion Wagonowy / weterynarz sanitariusz	Zachorował w dniu 10 lutego 1916 roku.
122.	Żurawski Bronisław, s. Ignacego	Branica	171. Kobryński Pułk Piechoty / szeregowy	Zachorował w dniu 1 marca 1915 r. Został przyjęty do szpitala 6 marca 1915 r.

Przypisy:

[1] M. Bosko, Rekruci z powiatu radzyńskiego w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle akt Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej z lat 1919-1931, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 16, cz. 2, s. 357. Por. J. Legieć, Polscy rekruci w armii rosyjskiej w latach 1874-1913 – liczebność i rozmieszczenie, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, nr 14, 2010, s. 9-26.

[2] B. Chlebowski, T. Żukowski, Suchowola, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 542.

[3] A. Górak, K. Latawiec, Powiat radzyński 1909, [w:] Ziemia Radzyńska 1864-1918, t. IV, red. A. Gątarczyk, A. Górak, Radzyń Podlaski 2016, s. 395-398.

[4] A. Górak, K. Latawiec, Administracja rosyjska powiatu radzyńskiego (1867-1918), [w:] Ziemia Radzyńska 1864-1918, t. IV, red. A. Gątarczyk, A. Górak, Radzyń Podlaski 2016, s. 207-210.

[5] A. Górak, K. Latawiec, Powiat radzyński 1909…, s. 395-398.

[6] J. Legieć, Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii rosyjskiej w latach 1874-1913, Kielce 2013, s. 37-39.

[7] Tenże, Powszechny obowiązek służby wojskowej w armii carskiej jako element polityki rusyfikacyjnej w Królestwie Polskim, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli, red. L. Michalska-Bracha i M. Korybut-Marciniak, Warszawa 2013, s. 151-166.

[8] Tenże, Służba wojskowa, [w:] Ziemia Radzyńska 1864-1918…, s. 317.

[9] Tenże, Ewidencja poborowych i rezerwistów w Królestwie Polskim w latach 1874-1914, [w:] Dzieje biurokracji, t. IV, cz. 1, red. A. Górak, K. Latawiec i D. Magier, Lublin-Siedlce 2011, s. 517, Tegoż, Organizacja pomocy dla rodzin żołnierzy armii rosyjskiej w czasie I wojny światowej, [w:] Od Rosji po Bliski Wschód, red. D. Rogut, Zelów 2010, s. 49.

[10] Https://gwar.mil.ru/about/ [dostęp: 24.08.2021]

[11] M. Bosko, op. cit., s. 357-379.

[12] Obwieszczenia Publiczne dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości nr 73, str. 59, 12 września 1934 r

[13] Wykazy miejscowości z gmin mogły być zamieszczane w Pamiatnych Kniżkach Siedleckoj Gubernii (Памятные книжки Седлецкой губернии), lecz w wydaniach z lat 1878, 1883-1897, 1900-1901, 1907-1908, 1910, 1912 takich wykazów dla gminy Suchowola nie ma.

[14] Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim, Akta gminy Suchowola.

[15] Tabela Wykaz rekrutów z gminy Suchowola w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej.

[16] B. Chlebowski, Buradów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 473.

[17] Dla porównania w 1906 roku na 309 wcielonych do wojska rekrutów z terenu powiatu radzyńskiego, tylko 15 było żonatych. J. Legieć, Służba wojskowa, [w:] Ziemia Radzyńska 1864-1918…, s. 319.

[18] W przypadku 10 osób podano adnotacje o braku umiejętności pisania. Dla porównania w 1907 roku na 277 rekrutów z powiatu radzyńskiego umiejętnością pisania i czytania mogło się poszczycić 134, zaś 7 umiało tylko czytać. Tamże, s. 319.

Bibliografia cytowań:

Bosko M., Rekruci z powiatu radzyńskiego w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle akt Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej z lat 1919-1931, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 16, cz. 2, s. 357.
Chlebowski B., Buradów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 473.
Chlebowski B., Żukowski T., Suchowola, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 542.
Górak A., Latawiec K., Administracja rosyjska powiatu radzyńskiego (1867-1918), [w:] Ziemia Radzyńska1864-1918, t. IV, red. A. Gątarczyk, A. Górak, Radzyń Podlaski 2016, s. 207-210.
Górak A., Latawiec K., Powiat radzyński 1909, [w:] Ziemia Radzyńska 1864-1918, t. IV, red. A. Gątarczyk, A. Górak, Radzyń Podlaski 2016, s. 395-398.
Legieć J., Ewidencja poborowych i rezerwistów w Królestwie Polskim w latach 1874-1914, [w:] Dzieje biurokracji, t. IV, cz. 1, red. A. Górak, K. Latawiec i D. Magier, Lublin-Siedlce 2011, s. 517.
Legieć J., Polscy rekruci w armii rosyjskiej w latach 1874-1913 – liczebność i rozmieszczenie, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, nr 14, 2010, s. 9-26.
Legieć J., Powszechny obowiązek służby wojskowej w armii carskiej jako element polityki rusyfikacyjnej w Królestwie Polskim, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli, red. L. Michalska-Bracha i M. Korybut-Marciniak, Warszawa 2013, s. 151-166.
Legieć J., Organizacja pomocy dla rodzin żołnierzy armii rosyjskiej w czasie I wojny światowej, [w:] Od Rosji po Bliski Wschód, red. D. Rogut, Zelów 2010, s. 49.
Legieć J., Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii rosyjskiej w latach 1874-1913, Kielce 2013, s. 37-39.